Rik werd geboren in Turnhout. Hij studeerde aan de KU Leuven en werd daar achtereenvolgens licentiaat in de rechten, licentiaat in het notariaat en licentiaat in het kerkelijk recht om in 1987 te promoveren tot doctor in het kerkelijk recht waarin hij in 1996 gewoon hoogleraar werd. In augustus 2013 werd Rik rector van de KU Leuven, zijn mandaat eindigde in juli 2017. In 2022 ging hij op emeritaat, maar bleef actief binnen en buiten de universiteit.
Rik publiceerde regelmatig opinieartikelen in de Vlaamse pers. Hij schreef een wekelijkse column voor de krant “De Standaard” onder de titel Het Hellend Vlak. Tussen 2008 en 2009 was hij wekelijks columnist in “Le Soir” (La chronique).
Hij ontpopte zich als Bekende Vlaming met regelmatige deelname aan diverse radio- en televisieprogramma's.
In oktober 2009 maakte hij bekend dat hij voorbereidingen aan het treffen was om een potentieel nieuwe politieke beweging op te richten.In 2010 kwam Torfs op bij voor de CD&V maar hij liet zich meermaals kritisch uit over zijn partij. In 2013 stapte hij weer uit de politiek, om zich opnieuw kandidaat te stellen als rector van de KU Leuven.
De laatste jaren leerde het grote publiek Rik vooral kennen voor zijn kritische, droge en gevatte meningen op Twitter (nu X).